ՏԱՌԱՊԱՆՔԸ ՍՈՎՈՐԵՑՆՈՒՄ Է

Որքա՜ն hաճախ ենք մոռանում Աստծուն երախտագիտություն հայտնել Իր բոլոր շնորհների համար: Եվ միայն ցավն է մեզ ստիպում շրջվել դեպի Նա: Դա մեզ օգնում է հասկանալու, թե որոնք են հոգևոր և մարդկային ճշմարիտ արժեքները, այն արժեքները, որոնք կրում են մշտնջենականության դրոշմը: 
Տառապանքի փորձն է մեզ սովորեցնում հասկանալ տարբերությունը՝ երջանկության ու հաճույքի միջև: Մեր դարաշրջանը շատ հաճախ շփոթում է այս երկու հասկացութիւնները: ... Ես այն կարծիքին եմ, որ ցավը բացահայտում է կյանքի խոր իմաստը և մեզ հասկացնել տալիս, որ մենք տիեզերքի վերջին տերերը չենք, այլ՝ արարչագործության տնօրինողները կամ ավելի ճշգրիտ՝ սպասավորները»: 
ԳԱՐԵԳԻՆ Ա

Մի ուխտագնացության պատմություն,

կամ երբ սահմանապահ են վանքերը

Կեսօր էր, երբ հասանք սահմանամերձ Պրիվոլնոյե գյուղ: Գյուղ տանող ճանապարհին շատ էին ռուսական գյուղերը, մարդիկ, ովքեր հայ իրականության մեջ փորձում են իրենց ազգային դիմագիծը պահպանել: Գյուղերի անվանումները ևս ռուսաբույր էին: Առաջին անգամ էի այս տարածաշրջանում, և հետաքրքրությանս հետզհետե գումարվում էր տարօրինակ մտահոգություն: Մտքերս խառնվում էին իրար և հանգուցավորվում, երբ հայկականության կնիք ունեցող արժեքներն ակնհայտորեն «խլվում և կամ յուրացվում են»:

Հերթական մեր ուխտագնացությունն էր դեպի սահմանամերձ, այս անգամ` Պրիվոլնոյե գյուղի դժվարանցանելի անտառների մեջ թաքնված Խուճապի վանք: Գուգարաց թեմի երիտասարդաց թևի մի քանի անդամներով, «Պրիվոլնոյե» սահմանապահ ուղեկալի պայմանագրային զինծառայողների, փոխգնդապետ Նվեր Պետրոսյանի ուղեկացությամբ և հոգևոր առաջնորդությամբ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանի, ուխտի ճանապարհին էինք դեպի Խուճապի վանք: Ճանապարհը, որ ձգվում էր ճահճոտ ու մացառոտ անտառներով, աշնանային տեսարանների գունագեղ համադրություններով, թվում էր՝ անվերջանալի, ինչպես և՝ հաճելի. այն ինձ հիշեցնում էր մեծանուն նկարիչների պարզ աշնանային կտավներ, բայց այս աշունը պարզ մեկի ձեռքի գործը չէր… Տեսարանները պարբերաբար մտովի տեղափոխում էին դարձյալ սահմանամերձ Ջիլիզա գյուղի Խորակերտի վանք, որտեղ եղել էինք նախորդ տարի և դարձյալ՝ Սրբազանի ու այդ շրջանի սահմանապահ ուղեկալի զինծառայողների հետ: Եթե Խուճապի վանքը մեր սահմաններում է և քիչ թե շատ, թեկուզ մեծ դժվարությամբ, հնարավոր է այստեղ ուխտի գալ, ապա Խորակերտի վանքի մասին խոսելն ավելորդ է: Հայ-վրացական սահմանի չգծագրված և չհստակեցված լինելու պատճառով Խորակերտի վանքը կարող է հայտնվել սահմանից անդին: Միգուցե մտքերս ինձ սխալ ուղղությամբ են տանում, սակայն խոսել Արևմտյան Հայաստանի և Վրաստանի տարածքում ունեցած եկեղեցիների պահպանման մասին, երբ քո սահմանամերձ գյուղը հսկող, «սահմանապահ եկեղեցին» քեզանից օտարվելու վտանգի տակ է, թվում է անհեթեթ:

Մտքերս ցրվեցին, երբ անտառային նեղ կածանը մեզ հասցրեց Խուճապի վանքի բակ: Լալվար լեռան այս հրաշք վանքը ևս իր ճարտարապետությամբ եզակի ու չքնաղ է անգամ կիսավեր վիճակում` բնությանը ձուլված և խիստ հայկական: Հատուկ մասնագետի աչք պետք չէ ունենալ՝ տեսնելու համար այն բոլոր մանրամասները, հավելված կառույցները, որոնք քաղկեդոնիկ կառույց ստանալու նպատակով կառուցել և կամ կցել են 4-րդ դարի այս սրբավայրին: Միասնական աղոթքով և անհատապես ուխտ կապելով վանքում՝ յուրաքանչյուրս փափագ ունեինք այս վանքի կենդանության համար աղոթելու: Սրբազան Հոր հետ վանքի տարածքը ուսումնասիրելուց և միասնական աղոթքից ու շարականներ կատարելուց հետո ետ դարձանք դեպի ուղեկալ: Վանքի շուրջ մտորումների տպավորության տակ ետդարձի ճանապարհն ավելի կարճ թվաց:

Ուղեկալում մեզ սպասվում էր զինծառայողների ձեռքով պատրաստված տաք կերակուրը, որը նրանք սիրահոժար կիսեցին մեզ հետ` մտքեր փոխանակելով նաև իրենց առօրյայի և մտածումների մասին:

Ուղեկալի զինվորների հետ Սրբազան Հոր հանդիպումից, հորդոր-խրատական խոսքերից հետո, մենք դարձանք դեպի տուն` սահմանապահ այս վանքը ևս հայության մշտական ուխտատեղի տեսնելու համար հնչեցրած աղոթքի իրական հույսով: Ճանապարհին, երբ մտածում էի անցնող օրվա մտահոգություններիս շուրջ հոդված շարադրելու մասին, մտքիս մեջ անընդհատ իր տան մեջ անտեր թվացող, լքված վանքի պատկերն էր, որը միակը չէ մեր սահմաններից ներս, իսկ ականջիս հնչում էին գյուղի բնակիչներից մեկի խոսքերը, ով ներկայացնում էր, թե ինչպես տեղի ռուս բնակիչները հաճախում և կիրակիներին էլ մասնակցում են ռուսական եկեղեցում կատարվող արարողություններին: Վերջում էլ հավելեց. «Մեզ մեր աղոթքն էլ հերիք ա, ամենքս մեր Աստվածն ունենք…»:

Վերանորոգել, վերակառուցել, վանքերն ու եկեղեցիները, որպեսզի նորից մնան դատարկ, ճարտարապետության գոհար-նմուշ միայն. պետք չէ, լավ է վանքի պատերը նորոգելուց առաջ, ներսից վերանորոգվել, վերածնվել, կապվել նորից այն ամենին, ինչ գոյություն է ունեցել մեզանից առաջ, այն ամենին, ինչ ստեղծել է մեզ, դառնալ կենդանի տաճար` Աստծո տաճարի մեջ:

ՃԵՄԱՐԱՆԱԿԱՆՆԵՐԸ ՃԵՄԱՐԱՆԻ ՄԱՍԻՆ

Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի 140-ամյակի առիթով

«1945թ. նոյեմբերի 1-ն էր, Հին ճեմարանի սրահում բոլորս Գևորգ Կաթողիկոսին էինք սպասում: 
Ներս մտան եպիսկոպոսները, Վեհափառը, այնուհետև` Ավետիք Իսահակյանը, ակադեմիկոս Ստեփանոս Մալխասյանցը, Դերենիկ Դեմիրճյանը, Երվանդ Շահազիզը: Կաթողիկոսն աղոթեց, օրհնեց վերաբացված ճեմարանը: Նա նստած էր խոսում, հետո ոգևորված ոտքի ելավ: Այդ օրվանից 69 տարի է անցել, ես չեմ կարող մանրամասն հիշել իր խոսքը, բայց խոսում էր դանդաղ, հասկանալի: Վերջում, դիմելով տեսչին, ասաց. «Մենք ուշացել ենք, շատ ենք ուշացել: Պետք է արագացնել ուսուցման ընթացքը, ավելացնել առարկաների թիվը, որքան հնարավոր է` լավ դասախոսներ հրավիրել, որպեսզի կարողանանք արդյունավետ աշխատել»: Նա իսկապես շտապում էր ...: Օրհնության խոսքից հետո հուզվեց, տեսանք, որ թաշկինակը հանած արտասուքներն էր սրբում: Այդ հուզումն անցավ նաև ներկաներին. հայ մեծերը` նախկին ճեմարանցիները նույնպես հուզվել էին, որ վերաբացվել է սիրելի հաստատությունը: Մեզ էլ փոխանցվեց այդ հուզումը, չնայած` մենք դեռ չէինք կարող պատկերացնել այն, ինչ իրենք էին տեսել: Հաջորդ օրը սկսվեցին դասերը: Մեզ թվում էր` կաթողիկոսը շատ զբաղված մարդ է և դասերին չի հետևում, բայց պարզվեց, որ նա ոչ միայն հետաքրքրվում, այլև անվանական ճանաչում էր ուսանողներին»:
Տ. Եղիշե ավագ քհն. Սարգսյան, ճեմարանի դասախոս, 1999-2005թթ. ԳՀՃ տեսուչ, 1945թ. վերաբացումից հետո ԳՀՃ առաջին շրջանավարտներից

Եղեռնի 100-ամյա տարելիցին ընդառաջ

Օրերս, օրհնությամբ թեմակալ առաջնորդ Տեր Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանի, տեղի ունեցավ Գուգարաց թեմի երիտասարդական կազմակերպության կենտրոնական խորհրդի առաջին հանդիպումը` նվիրված Եղեռնի 100-ամյա տարելիցին ընդառաջ միջոցառումների շարքի մշակմանը: Հանդիպմանը ներկա էին թեմի 13 համայնքների երիտասարդաց միությունների ներկայացուցիչները: Ներկաներին իր օրհնության խոսքն ուղղեց և միջոցառումների մշակման հարցում ուղղորդեց  թեմակալ առաջնորդը` հորդորելով կենտրոնանալ և ծրագրեր մշակել բնակչության շրջանում նաև պատմական հիշողության արթնացման նպատակով: Երիտասարդները Հայ Եկեղեցու համաշխարհային երիտասարդական կազմակերպության կողմից մշակված Եղեռնի 100-ամյա տարելիցին ընադառաջ իրակացվելիք ծրագրերին և Եղեռնի Զոհերի Սրբադասման օրերին իրականացվելիք միջոցառումներին մասնակցելուց զատ, մարզի համայնքներից ներս կիրականցնեն իրազեկիչ և ոգեկոչող տարբեր ծրագրեր: Ժողովին երիտասարդները մշակեցին համամարզային մասշտաբով իրականացվելիք մի քանի ծրագրեր, որոնք կիրագործվեն մասնակցությամբ և աջակցությամբ տարբեր հասարակական կառույցների` ներգրավելով դպրոցական տարիքի երեխաներից մինչև մեծահասակ և ծերահասակ: Ծրագրերի մասին առավել մանրամասն առաջիկայում պարբերաբար կտեղեկացվի հասարակությանը` թե իրազեկման և թե ներգրավման նպատակով:

Հավարտ հանդիպման` երիտասարդները միասնական աղոթք բարձրացրեցին Վանաձորի Սուրբ Սարգիս եկեղեցում և մեկնեցին համայնքներ` ծրագրերի առավելագույնս լավ իրականացման տեսլականով: 

Հայ առաքելական Աբ.Եկեղեցի առաջնորդարան Գուգարաց թեմի

вº ¶àô¶²ð²ò ºØàôØ Î²Ü¶àôÜ,

Üàð βèàôòì²Ì, ìºð²Üàðà¶ì²Ì ºì ìºð²Î²èàôòì²Ì

ì²Üøºð, ºÎºÔºòÆܺð ºì زîàôèܺð

1996-2013 ÃÃ.

вº ¶áõ·³ñ³ó ûÙÇ Èáéáõ Ù³ñ½áõ٠ϳݠ64 ϳݷáõÝ ëñµ³ï»ÕÇÝ»ñ` 5 í³Ý³Ï³Ý ѳٳÉÇñ, 37 »Ï»Õ»óÇ, 24 Ù³ïáõé:

1996-2013ÃÃ. ê»åáõÑ ³ñù»åÇëÏáåáë âáõÉçÛ³ÝÇ ³é³çÝáñ¹áõÃÛ³Ý ï³ñÇÝ»ñÇݪ Èáéáõ Ù³ñ½áõÙ Üàð βèàôòìºÈ»Ý 10 »Ï»Õ»óÇÝ»ñ, ìºð²Üàðà¶ìºÈ ¨ ìºð²Î²èàôòìºÈ »Ý 27 »Ï»Õ»óÇÝ»ñ: Ü»ñϳÛáõÙë ûÙáõ٠ϳÝáݳíáñ ͳé³ÛáõÃÛáõÝ ¿ Ù³ïáõóíáõÙ ·áñÍáÕ 39 »Ï»Õ»óÇÝ»ñáõÙ:

1996 Ãí³Ï³ÝÇó ÙÇÝ㨠2010 Ãí³Ï³ÝÁ ûÙÇ ïÇñ³Ëݳ٠³é³çÝáñ¹ î»ñ ê»åáõÑ ³ñù»åÇëÏáåáë âáõÉçÛ³ÝÇ ûñáù î³íáõßÇ Ù³ñ½áõÙ, »ñµ ³ÛÝ ³é³ÝÓݳó³í ¶áõ·³ñ³ó ûÙÇó ¨ Ó¨³íáñí»ó ǵñ¨ ³é³ÝÓÇÝ Ã»Ù, ϳéáõóí»óÇÝ, í»ñ³Ï³éáõóí»óÇÝ ¨ í»ñ³Ýáñá·í»óÇÝ 21 ëñµ³ï»ÕÇÝ»ñ` 1 í³Ý³Ï³Ý ѳٳÉÇñ, 12 »Ï»Õ»óÇ (4 Ýáñ³Ï³éáõÛó ¨ 8 í»ñ³Ýáñá·í³Í ¨ í»ñ³Ï³éáõóí³Í), 8 Ù³ïáõé:

¶áõ·³ñ³ó ûÙáõÙ ·áñÍáõÙ ¿ Ãíáí 39 »Ï»Õ»óÇ, áñï»Õ ëå³ë³íáñáõÙ »Ý 13 Ñá·¨áñ ÑáíÇíÝ»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙ`

1. ù. ì³Ý³ÓáñÇ êµ. ¶ñ. ܳñ»Ï³óÇ »Ï»Õ»óÇ
2. ù. ì³Ý³ÓáñÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
3. ù. ì³Ý³ÓáñÇ ê. ê³ñ·Çë »Ï»Õ»óÇ
4. ù. ì³Ý³ÓáñÇ êµ. ì³ñ¹³Ý ¼áñ³í³ñ »Ï»Õ»óÇ
5. ù. êåÇï³ÏÇ êµ. гñáõÃÛáõÝ »Ï»Õ»óÇ
6. ù. êï»÷³Ý³í³ÝÇ êµ. ê³ñ·Çë »Ï»Õ»óÇ
7. ù. ²É³í»ñ¹áõ êµ. ¶ñ. ܳñ»Ï³óÇ »Ï»Õ»óÇ
8. ù. î³ßÇñÇ êµ. ê³ñ·Çë »Ï»Õ»óÇ
9. ù. ²ËóɳÛÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
10. ù. Þ³ÙÉáõÕÇ êբ. ¶¨áñ· »Ï»Õ»ó³Ï³Ý ѳٳÉÇñ
11. ·. гÕå³ïÇ ì³Ýù (гÕå³ï³í³Ýù)
12. ·. ê³Ý³ÑÇÝÇ í³Ýù
13. ·. úÓáõÝÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
14. ·. ê³ñ³Ñ³ñÃÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
15. ·. ¶³ñ·³éÇ êµ. ÐáíѳÝÝ»ë »Ï»Õ»óÇ
16. ·. Þ³ÑáõÙÛ³ÝÇ Ýáñ³Ï³éáõÛó »Ï»Õ»óÇ
17. ·. سñ·³ÑáíÇïÇ êµ. ·ñ. Èáõë³íáñÇ㠻ϻջóÇ
18. ·. ²Ýï³é³ÙáõïÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
    

    
19. ·. ¸ë»ÕÇ êµ. ¶ñÇ·áñ Èáõë³íáñÇ㠻ϻջóÇ
20. ·. ÞÝáÕÇ êµ. ê³ñ·Çë »Ï»Õ»óÇ
21. ·. ²ùáñÇ êµ. ¶¨áñ· »Ï»Õ»óÇ
22. ·. Öá×ϳÝÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
23. ·. âϳÉáíÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
24. ·. ޻ݳí³ÝÇ êµ. ²Ù»Ý³÷ñÏÇ㠻ϻջóÇ
25. ·. ²ñ¨³ßáÕÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
26. ·. Ø»Í ä³ñÝÇ, êµ. ¶ñ. Èáõë³íáñÇ㠻ϻջóÇ
27. ·. È»éݳí³ÝÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
28. ·. ¶á·³ñ³ÝÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
29. ·. ²ñç³ÑáíÇïÇ /Ôáõñë³ÉÇ/ êµ. ¶¨áñ· »Ï»Õ»óÇ
30. ·. È»éݳÝóùÇ êµ. ØÇÝ³ë »Ï»Õ»óÇ
31. ·. ê³ñ³É³ÝçÇ êµ. ¶¨áñ· »Ï»Õ»óÇ
32. ·. êí»ñ¹ÉáíÇ ¸áñµ³Ýï³í³ÝùÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
33. ·. ì³ñ¹³µÉáõñÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
34. ·. ÎáõñóÝÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
35. ·. ÎáõñóÝÇ ÐÝ»í³Ýù í³Ý³Ï³Ý ѳٳÉÇñ
    

    
36. ·. êí»ñ¹ÉáíÇ êµ. ¶¨áñ· »Ï»Õ»óÇ
37. ·. Òáñ³·ÛáõÕÇ êµ. ²ëïí³Í³ÍÇÝ »Ï»Õ»óÇ
38. ·. ê³ñã³å»ïÇ êµ. سñdz٠²ëïí³Í³ÍÇÝ Ýáñ³Ï³éáõÛó »Ï»Õ»óÇ
39. ·. ػͳí³ÝÇ êµ. ¶¨áñ· »Ï»Õ»óÇ:

¶àõ¶²ð²ò ºØÆ (Èàèàõ زð¼) Æð²ìÆֲβÚÆÜ ä²îκð 2012Â. 2